W drugim miesiącu życia dziecka ma miejsce tzw. skok rozwojowy. W układzie nerwowym maluszka dochodzi do istotnych zmian, dzięki którym osiągnie on wyższy poziom niemowlęcej dojrzałości. Skok rozwojowy w 2. miesiącu życia jest nazywany skokiem wzorów i różnic. W 8. tygodniu życia dziecko zaczyna rozróżniać m.in. zapachy i smaki. Szczególnie ważne w 21. tygodniu ciąży Ciąża to etap życia kobiety, w którym w jej organizmie zachodzi niemalże tajfun hormonalny! W 21. tygodniu ciąży wiele z nich zmaga się z trądzikiem. Wynika to m.in. ze zwiększonej ilości progesteronu, odpowiedzialnego za pracę gruczołów łojowych i potowych. 2. Co potrafi Twoje dziecko? 3. Dawaj przykład. Rozpoczął się 4. miesiąc życia dziecka. Z każdym dniem jest ono dojrzalsze i zdobywa coraz to nowe umiejętności, najprawdopodobniej swobodnie podnosi już główkę leżąc na brzuszku i opierając się na przedramionach. Niemowlę dotyka i chwyta przedmioty . Dziecko zaciska rączki Trzecie dziecko w oknie życia. Dziewczynka pozostawiona ostatnio w wieluńskim oknie życia jest trzecim dzieckiem, które zostało tam znalezione. Okno życia działa od 2010 roku. W 2018 roku trafiła tam inna dziewczynka, a w 2019 roku odnaleziono chłopca. Każde z dzieci znalazło już nowy dom. Zobacz także: Aktualności. Koniec z pieluchami już w 2. tygodniu życia dziecka. Czy to w ogóle możliwe?! 07 września 2022. Rodzice 21-miesięcznej dziewczynki przekonują, że ich córeczka przestała korzystać z pieluch już w 2. tygodniu życia. A wszystko to dzięki podążaniu za naturalnymi potrzebami dziecka. Małgorzata Sztylińska-Kaczyńska. Twój malec w 12 tygodniu przechodzi intensywny rozwój emocjonalny. Potrafi otwierać i zamykać usta, marszczyć czoło, ssać kciuk, uśmiechać się, a nawet płakać. Buzia przybrała odpowiednie proporcje. Dziecko staje się bardzo ruchliwe, ma więcej miejsca na swoje akrobacje, ponieważ zwiększyła się ilość płynu owodniowego. W 35 tygodniu ciąży mąż Amandy zdecydował, że nie chce już być w jej życiu. Zostawił ją i ich nienarodzone dziecko. Zrozumiałe, że Amanda zaczęła się bać. Wszyscy wiedzą, że życie może być nieprzewidywalne – ale to nigdy nie jest łatwe, jeśli świat wywraca się do góry nogami. Rozwój dziecka w 12 tygodniu ciąży. Dziecko ma ponad 60 -70 mm długości i waży ok. 10-14g. Na skórze pojawiają się zawiązki cebulek włosowych. Dziecko zaczyna reagować na bodźce pochodzące z zewnątrz, np. na mocny dotyk reaguje gwałtownym ruchem ciała. Zarasta podniebienie dziecka, a jego twarz zyskuje już dziecięce proporcje. Dziecko w czterdziestym piątym tygodniu życia powinno zjadać od czterech do pięciu posiłków dziennie, w równych odstępach czasu. Jego codzienny jadłospis powinien składać się w 50 procentach z mleka matki lub mleka modyfikowanego, a w 50 procentach z produktów bezmlecznych, takich jak warzywa, zupy jarzynowe, przeciery oraz soki Podobne stanowisko prezentuje również PTW, zalecając szczepienie przeciwko rotawirusom wcześniakom, także w trakcie pobytu w szpitalu na Oddziale Intensywnej Terapii Noworodków lub innym oddziale, jeśli: (1) stan kliniczny dziecka jest stabilny, a wiek kwalifikuje je do szczepienia, (2) nie występują bezwzględne przeciwwskazania do UDYG6BB. Zgodnie ze swoją misją, Redakcja dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne treści medyczne poparte najnowszą wiedzą naukową. Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany artykuł został zweryfikowany przez lekarza lub bezpośrednio przez niego napisany. Taka dwustopniowa weryfikacja: dziennikarz medyczny i lekarz pozwala nam na dostarczanie treści najwyższej jakości oraz zgodnych z aktualną wiedzą medyczną. Nasze zaangażowanie w tym zakresie zostało docenione przez Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia, które nadało Redakcji honorowy tytuł Wielkiego Edukatora. Sprawdzona treść data publikacji: 11:00, data aktualizacji: 13:30 ten tekst przeczytasz w 3 minuty Płody osiągają dojrzałość na różnych etapach ciąży. Jedne są gotowe do przyjścia na świat już w 36. tygodniu ciąży, nie wykazując przy tym żadnych cech wcześniactwa, inne „wolą” pozostać wewnątrz łona matki do 41., a nawet 42. tygodnia. Shutterstock Potrzebujesz porady? Umów e-wizytę 459 lekarzy teraz online W tej drugiej grupie przymusowe urodzenie pomiędzy 36. a 38. tygodniem ciąży może oznaczać brak gotowości do przyjścia na świat i wystąpienie cech wcześniactwa. Z kolei w przypadku dzieci zdolnych do samodzielnego życia w 36. tygodniu ciąży, wyczekiwanie z porodem do 41. tygodnia (jeśli nie występuje on samoistnie) może mieć tragiczne skutki – z wewnątrzmacicznym obumarciem płodu włącznie, z powodu niewydolności starego łożyska. Średni czas trwania ciąży to 40 tygodni, licząc od dnia ostatniej miesiączki. Jednak po upływie tego – wyznaczonego statystycznie czasu – rodzi się jedynie 4 proc. dzieci. Mniej więcej połowa przychodzi na świat przed terminem, a reszta – po nim. Dlatego wyznaczając termin porodu należy korzystać z reguły Noegellego, od daty ostatniej miesiączki odejmując 3 miesiące i dodając 7 dni, uwzględniając przy tym poprawkę na indywidualne tempo rozwoju każdego dziecka. Tempo wzrostu płodu można ocenić na podstawie badań ultrasonograficznych. Już badanie USG wykonane w pierwszym trymestrze ciąży pozwala z dużą dokładnością ocenić zaawansowanie ciąży i przewidzieć termin porodu. ---media 6554913|1|0|0|BE&W---Ze statystyk wynika, że większość płodów osiąga zdolność do przeżycia pozałonowego już około połowy ciąży. Jako dodatkowe kryterium możliwości przeżycia pozamacicznego przyjmowano osiągnięcie przez płód masy ok. 1000 g. Jednak w dobie znaczącego rozwoju neonatologii obniżono ten próg wagowy do 800 g, a ostatnio nawet do 500 g. Noworodki urodzone przed osiągnięciem dojrzałości trafiają na oddział intensywnej terapii. Główne powikłania, które mogą u nich wystąpić, to zaburzenia oddychania (związane z niedojrzałością płuc), problemy z odżywianiem (z powodu zbyt słabych odruchów lub ich braku), zaburzenia krążenia (związane z przerwanym krążeniem płodowym). Ryzyko wystąpienia zespołu zaburzeń oddychania u noworodków urodzonych przed 25. tygodniem ciąży szacuje się na około 90%. Między 28. a 30. tygodniem ciąży spada ono do 70%, a powyżej 36. tygodnia – do zaledwie 0,1 %. U wcześniaków może występować także dysplazja oskrzelowo - płucna. U dzieci urodzonych z masą 700-800 g występuje ona z częstotliwością 65%. U noworodków o masie 1200-1500 g zapadalność maleje do 13%, a powyżej 1500 g – do 0,5%. Z przytoczonych danych jasno wynika, że im młodsze dziecko (a tym samym – im niższa jest jego masa urodzeniowa), tym cięższy i dłuższy będzie okres adaptacyjny do życia pozałonowego. Tak, więc wszystkie działania medyczne prowadzone u ciężarnej zmierzają do minimalizacji ryzyka wystąpienia porodu przedwczesnego. Do czynników ryzyka porodu przedwczesnego należą między innymi: niski status socjoekonomiczny ciężarnej, jej wiek, wystąpienie porodu przedwczesnego w poprzednich ciążach, charakter pracy (narażenie na stres i obciążenie wysiłkiem fizycznym), palenie papierosów, zażywanie narkotyków, stany zapalne i choroby (nadciśnienie, stan przedrzucawkowy, rzucawka, astma oskrzelowa, nadczynność tarczycy, choroby serca, cholestaza ciężarnych, znacznego stopnia anemia). Pozostałe czynniki ryzyka to: ciąża wielopłodowa, wielowodzie, cukrzyca ciężarnych, konflikt serologiczny, krwotok, przedwczesne odklejenie się prawidłowo usadowionego łożyska. Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy lekarze podejmują ryzyko rozwiązania ciąży przed terminem. Dzieje się tak, kiedy kontynuacja ciąży stwarza zagrożenie dla życia matki i dziecka. Wówczas korzystniejsze jest przyjście dziecka na świat przed terminem i zapewnienie mu optymalnych warunków na oddziale intensywnej terapii noworodka. Jak widać, nie da się jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie, kiedy płód osiąga zdolność do samodzielnego życia. Należy jednak pamiętać, że wcześniactwo jest problemem nie tylko bezpośrednio po urodzeniu. Rzutuje ono również na dalszy rozwój dziecka i na jego możliwości intelektualne w przyszłości. Tekst: lek. med. Ewa Zarudzka zdrowie Blisko 10 proc. wyleczonych z COVID-19 niezdolnych do pracy w ciągu trzech miesięcy Prawie 10 proc. ozdrowieńców, którzy przebyli COVID-19, jeszcze przez trzy miesiące nie jest zdolnych do pracy z powodu powikłań wywołanych przez tę chorobę -... PAP (Nie)zdolni do pracy Polacy? 8 września 2011 r. o godz. podczas XXI Forum Ekonomicznego w Krynicy-Zdroju odbędzie się polska inauguracja międzynarodowego projektu Fit for Work. Jego... Coraz więcej mężczyzn ma spermę niezdolną do zapłodnienia Jakość męskiej spermy w krajach rozwiniętych znacząco spadła w czasie ostatnich 50 lat. Dzisiaj w Europie minimum 1 na 5 mężczyzn w wieku 18 - 25 lat posiada... Żebrowski sam odbierze poród? To żart, nigdy nie róbcie tego w domu Michał Żebrowski wybrał się w dość długą podróż pociągiem z żoną Aleksandrą, która jest w dziewiątym miesiącu ciąży. Para w mediach społecznościowych żartobliwie... Marlena Kostyńska Tak się kończy zabawa na trampolinie. Lekarze ostrzegają Skoki na trampolinie kojarzą się z zabawą i dziecięcym śmiechem, jednak okazuje się, że mogą być niebezpieczne dla zdrowia najmłodszych. Lekarze ostrzegają przed... Tatiana Naklicka Pierwsze objawy ciąży - kiedy i jak je rozpoznać? Zastanawiasz się, czy możesz być w ciąży? Jednym sprawdzonym sposobem, który potwierdza ciążę, jest test ciążowy. Jednak już w pierwszych tygodniach ciąży możesz... Lek. Ewa Zarudzka Dlaczego noworodki umierają? Najczęstsze przyczyny Niedawno świat obiegła smutna informacja, że jedno z bliźniąt, których ojcem jest Cristiano Ronaldo, nie przeżyło porodu. W tym przypadku dokładna przyczyna... Adrian Dąbek Najstarsze matki świata. "Jeśli masz dziecko, nie masz śmierci" "Kiedy odejdziesz, jakaś cząstka ciebie będzie żyć dalej. Jeśli masz dziecko, nie masz śmierci" – powiedziała w wywiadzie dla "The Daily Mail" rumuńska pisarka... Beata Michalik Poród po ludzku w Polsce? Ginekolog mówi, dlaczego to tak rzadko się udaje Na polskich forach internetowych znaleźć można mrożące krew w żyłach historie z sal porodowych. Wystarczy porozmawiać z którąś z koleżanek, które już mają... Agnieszka Mazur-Puchała L4 w ciąży "leżące" i "chodzące". Kobiety muszą uważać na kontrole Kobiecie w ciąży przysługuje 270 dni zwolnienia lekarskiego – co daje w praktyce dziewięć miesięcy. Ciężarna ma prawo do takiego okresu zwolnienia bez względu na... Katarzyna Redmerska Do końca tego tygodnia twoje dziecko, gdy położysz je na brzuchu może podnieść na krótko głowę i przełożyć ją z boku na bok. Spróbuj ustawić się tak, aby twoja twarz była przed dzieckiem. Zachęcisz je w ten sposób do dłuższego podtrzymania głowy - będzie patrzyło na ciebie. Częste kładzenie dziecka na brzuchu wzmacnia mięśnie szyi, które pomagają w podnoszeniu się, obracaniu i siadaniu. Wkrótce jego system nerwowy oraz mięśnie będą mocniejsze i lepiej kontrolowane, a ruchy staną się bardziej płynne. ten tekst przeczytasz w 6 minut Rozwój dziecka w trzecim tygodniu życia Co to jest kolka jelitowa? Co jest przyczyną kolki? Jak pomóc maluszkowi podczas napadu kolki? Jak rozwija się dziecko w 3 tygodniu życia Rozwój dziecka w trzecim tygodniu życia Wszystkie dzieci są wyjątkowe i przechodzą kolejne etapy rozwoju w swoim własnym tempie. Pamiętaj, że wytyczne rozwojowe mają na celu pokazać jedynie potencjał twojego dziecka. Nie sugeruj się tym, że dziecko sąsiadki, będące w tym samym tygodniu życia, podnosi już główkę, a twoje jeszcze nie potrafi. Każde dziecko rozwija się inaczej. Do wyjątków należą sytuacje, gdy maluszek jest wcześniakiem - musisz pamiętać, że dziecko takie zwykle potrzebuje nieco więcej czasu, aby sprostać kolejnym etapom rozwoju. W razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości, zapytaj pediatrę. Dzieci uwielbiają, a nawet muszą ssać. Nie zniechęcaj do tego swojego maluszka. W rzeczywistości, pewnie już zauważyłaś, że smoczek sprawia cuda w sytuacji, gdy dziecko jest nerwowe. Kiedy nie ma smoczka, twoje dziecko, aby się uspokoić radzi sobie doskonale wykorzystując to, co ma pod ręką - swój kciuk lub palce. Na podstawie przeprowadzonych badań, naukowcy zalecają stosowanie smoczka w czasie snu. Używanie smoczka może zmniejszać ryzyko wystąpienia SIDS (zespół nagłej śmierci niemowląt). Nie ma potrzeby, aby ponownie wkładać smoczek do buzi dziecka, jeśli wypadnie podczas snu. Jeśli ty lub twój partner pali, powinnaś właśnie teraz położyć temu kres. Bierne palenie może być bardzo niebezpieczne dla waszej pociechy. Dym papierosowy osłabia płuca powoduje częstsze infekcje ucha powoduje chrapanie zaburzenia oddychania podczas snu ma zły wpływ na zdrowie i zachowanie może w przyszłości powodować problemy w nauce jest przyczyną dwukrotnego wzrostu ryzyka wystąpienia SIDS Nawet jeśli nie palisz, kiedy dziecko jest w pokoju, szkodliwe substancje chemiczne unoszą się w całym domu jeszcze przez kilku minut. Zaraz po porodzie niektóre mamusie natychmiast odczuwają instynktowny przypływ miłości i opiekuńczości dla swojego nowo narodzonego dziecka. Inne odczuwają jedynie zmęczenie, nie interesuje ich zbytnio kontakt z maluszkiem i potrzebują czasu, aby je poznać i pokochać. Żadna z tych sytuacji nie jest ani dobra, ani zła. Zachowania te są po prostu różne i całkiem normalne. Poznasz i pokochasz dziecko w swoim czasie. Jeżeli jednak po kilku tygodniach, a czasem nawet miesiącach uraz i dystans pozostaje, możesz cierpieć na depresję poporodową. Uważa się, że 10% młodych matek cierpi z powodu tej formy depresji, wywołanej głównie przez zmiany hormonalne po porodzie. Oprócz długotrwałego uczucia ambiwalencji o macierzyństwie, mogą występować jeszcze takie objawy jak: bezsenność, niepokój, brak apetytu, myśli samobójcze, nawet myśli o zabiciu własnego dziecka. Ciąża, poród i połóg mogą być trudnym doświadczeniem w życiu kobiety, zwłaszcza jeśli występują komplikacje. Twoje relacje z dzieckiem nie różnią się od relacji z innymi osobami. Choć nawiązanie wzajemnego kontaktu z maluszkiem może zająć wiele czasu, z pewnością świetnie sobie poradzisz z rozpoznawaniem sygnałów, jakie wysyła. Nie ma więc potrzeby, abyś czuła się winną, jeśli spojrzysz na maluszka jak na obcą istotę - w pewnym sensie nią jest. Daj mu czas, a ostatecznie nie będziesz w stanie wyobrazić sobie życia bez twojej pociechy. 3 pytania odnośnie kolki jelitowej Co to jest kolka jelitowa? Kolka jest to przedłużający się, nieprzerwany płacz dziecka zdrowego i prawidłowo przybierającego na wadze. Niektórzy lekarze posługują się regułą trójek: 3 godziny płaczu ciągiem, co najmniej 3 razy w tygodniu, przez co najmniej 3 tygodnie pod rząd - zwykle rozpoczynają się pomiędzy 3. i 6. tygodniem życia. Wszystkie niemowlęta płaczą więcej w pierwszych trzech miesiącach życia, niż w jakimkolwiek innym momencie w ich życiu, ale kolka jest inna. Kolkowe epizody zazwyczaj zaczynają się wieczorem. Płacz jest bardzo intensywny. Dziecko nie może się uspokoić, zaciska pięści i podciąga nóżki. Kolka nie powoduje żadnych powikłań, a jej objawy ustępują zazwyczaj około 3. lub 4. miesiąca życia. Co jest przyczyną kolki? Tego nikt nie jest pewien. Niektórzy wysunęli teorię, że powodem jest niedojrzałość układu pokarmowego lub alergii pokarmowej np. nietolerancji laktozy. Inni uważają, że przyczyną może być wciąż rozwijający się w układ nerwowy, a nawet temperament dziecka. Rodzice zawsze w sytuacjach, gdy nie mogą pomóc maleństwu czują się bezradni i winni. Należy podchodzić do tego pamiętając, że jest to okres przejściowy, który nie jest wcale to oznaką problemów długoterminowych. Jak pomóc maluszkowi podczas napadu kolki? Każde dziecko jest inne i na każde działają inne sposoby. Trzeba eksperymentować, stosując różne techniki, by w końcu znaleźć tą, która jest najlepsza dla twojego szkraba. Oto kilka popularnych sposobów: Spróbuj stworzyć kojące środowisko, podobne do tego jakie maluszek miał w macicy: by mu było przytulnie, ciepło i cicho. Owiń dziecko mocno w koc. Kołysz je w rękach lub w kołysce na biegunach. Trzymaj je w pozycji pionowej, by wspomóc przejściu gazu w jelitach. Niektóre dzieci uspokajają głośne, rytmiczne dźwięki, takie jak; zmywarka, suszarka do włosów lub plusk wody. Wszystkie te dźwięki prawdopodobnie przypominają odgłosy twoich narządów wewnętrznych, podczas gdy maleństwo było jeszcze w macicy. Aby dodatkowo wzmocnić efekt, łącząc dźwięk z ruchem, niektórzy rodzice specjalnie fundują dziecku podróż samochodem. Inne pomysły: ciepła kąpiel, ciepły termofor lub ręcznik umieść na brzuszku (upewnij się wcześniej, że temperatura jest odpowiednia). Niektórzy rodzice zauważyli wyraźną poprawę, stosując lek o nazwie symetykon, który zmniejsza nagromadzenie gazów w jelitach. Zanim jednak zdecydujesz się podawać jakikolwiek lek, skonsultuj to wcześniej ze swoim lekarzem. Nieustanny płacz dziecka może być frustrujący i męczący. Dlatego dobrze, gdy jest ktoś, kto może zmieniać się z tobą w próbach opanowania kolki. Jeżeli kolce towarzyszą również takie objawy jak; nieprzybieranie na wadze, gorączka lub objawy kolki nie przestają zanikać po 3 miesiącach, należy skontaktować się lekarzem, gdyż mogą być oznaką problemów zdrowotnych. 03 stycznia 2019Częsty ból brzucha u dziecka: alergia czy nietolerancja pokarmowa?Kiedy u dziecka pojawia się ból brzucha – długotrwały lub powtarzający się okresowo, na opiekunach spoczywa decyzja, czy od razu zwracać się do lekarza, czy radzić sobie samemu, pilnie obserwując dziecko, a gdy interwencja lekarska okazuje się niezbędna, przekazywać zebrane obserwacje lekarzowi kompletującemu historię choroby. Należy z całą mocą podkreślić, że w przypadku ostrego i umiejscowionego w dolnej części brzucha bólu, z gorączką i innymi gwałtownymi objawami, natychmiastowy kontakt z lekarzem jest bezdyskusyjny. Niezbyt uciążliwy, epizodyczny, nie ograniczający aktywności ból brzucha, o nasileniu zależnym od rytmu posiłków i sezonowości diety, powinien być sygnałem do bacznej obserwacji podopiecznego. Gdy obok problemów gastrycznych (bólu, brzucha, nudności, utraty apetytu) występują objawy ogólne: zaburzenia przyrostu wagi, zmiany zachowania, senność, kaszel czy zmiany skórne, zasadne staje się zlecenie starannie przemyślanych diagnostycznych badań laboratoryjnych. Lekarzowi, jak wspomniano już, „gotowe” wyniki ułatwią diagnozę i wdrożenie leczenia. Opiekunom działającym na własną rękę lub we współpracy z dietetykiem, wyniki ukierunkują profilaktykę i dalszą obserwację dziecka. Za najpoważniejsze przyczyny powtarzającego się bólu brzucha u dzieci uznać można: nietolerancje glutenu lub laktozy; zaburzenie flory bakteryjnej jelit, nietolerancję pokarmową zależną od przeciwciał IgG; alergię pokarmową zależną od przeciwciał IgE oraz choroby pasożytnicze. Sprawdź ofertę pakietów badań na nietolerancje pokarmowe dostępnych w sklepie internetowym. ZOBACZ e-PAKIETY IMMUNOdiagDIETA Badania laboratoryjne w kierunku wszystkich wymienionych dolegliwości należy rozpocząć od morfologii krwi i pomiaru stężenia CRP w surowicy. Wzrost liczby białek ciałek krwi (leukocytoza), kieruje uwagę na możliwość stanu zapalnego, zakażenia, chorób pasożytniczych (infestacji pasożytniczych) lub alergii. Leukocytoza z równoczesnym wzrostem stężenia CRP, wczesnego wskaźnika zapalenia i wzrostem OB (przyśpieszeniem opadu krwinek czerwonych – erytrocytów), świadczą o stanie zapalnym. W połączeniu z bólem brzucha, wskazują konieczność natychmiastowej konsultacji lekarskiej. Nieprawidłowości morfologii dotyczące erytrocytów (np. liczba, hematokryt, hemoglobina), towarzyszące dolegliwościom brzusznym, zmęczeniu, utracie wagi itd., mogą wskazywać na nieprawidłowe wchłanianie substancji pokarmowych w jelitach lub niedobory pokarmowe związane z niezbilansowaną dietą, nieprawidłowym składem mikroflory przewodu pokarmowego (mikrobiomu, mikrobioty), nietolerancją pokarmową lub obecnością pasożytów jelitowych. Rozszerzenie diagnostyki niedoborów pokarmowych, może obejmować określenie deficytu witamin (np. grupy B), żelaza itd., określanego przez pomiar ich stężenia we krwi. Nieoceniona morfologia dostarczyć może mocnej przesłanki dla rozpoznania robaczycy (infestacji pasożytniczej). Dla robaczycy charakterystyczny jest wzrost liczby eozynofili (granulocytów kwasochłonnych). Podejrzenie wzmacnia silny wzrost całkowitego stężenia IgE (IgE całkowite, total IgE) w surowicy, choć pamiętać należy, że wzrost IgE obserwowany bywa również w alergii – uczuleniu zależnym od IgE oraz w bezobjawowej atopii (predyspozycji do nadmiernej produkcji IgE). Rozstrzygający dla rozpoznania infestacji jest wynik badania kału na pasożyty i testów serologicznych wykrywających w surowicy przeciwciała (IgG, IgM) swoiste dla antygenów pasożytów. Flora bakteryjna jelit w ostatnich latach zyskała rangę jednego z najważniejszych czynników regulujących działanie układu pokarmowego. Działa stabilizująca na przebieg wchłaniania jelitowego i ogranicza mechanizmy rozwoju nietolerancji pokarmowej zależnej od IgG. Coraz częściej traktowana jest jako odrębny organ wewnętrzny – mikrobiom oddziałujący ogólnoustrojowo. Mikrobiom ulega dewastacji głównie w wyniku doustnej antybiotykoterapii, ostrych infekcji pokarmowych lub zatruć. Dochodzi wtedy do niekorzystnych zmian proporcji gatunków pożądanych i niekorzystnych dla organizmu oraz wzrostu liczebności komórek gatunków szkodliwych. Przywracanie równowagi mikrobiomu należy monitorować badaniami mikrobiologicznymi. Materiałem do analizy mikrobiologicznej obejmującej badanie bakteriologiczne i mikologiczne jest kał. W rozważaniach przyczyn nieprawidłowego wchłaniania pokarmu i związanych z tym dolegliwości, konieczne jest uwzględnienie choroby trzewnej (celiakii) – choroby autoimmunizacyjnej, o podłożu genetycznym, stymulowanej przez białko ziaren większości zbóż: gluten. Celiakia upośledza wchłanianie pokarmu przez destrukcję kosmków jelitowych. Laboratoryjne rozpoznanie przebiegającej wieloobjawowo celiakii, opiera się na pomiarze w surowicy przeciwciał swoistych dla transglutaminazy tkankowej (IgA i IgG anty-tTG) i dla deamidowanego peptydu gliadyny. Wykluczenia celiakii dokonać można za pomocą molekularnego badania genetycznego met. PCR. Badaniem genetycznym można rozpoznać również nietolerancję cukru mlecznego – laktozy, powodowaną niedoborami enzymu laktazy. Niezwykle istotnym elementem postępowania mającego na celu wyjaśnienie przyczyn powtarzającego się bólu brzucha jest rozpoznanie (diagnostyka różnicowa) dwóch częstych nadwrażliwości pokarmowych: alergii pokarmowej (zależnej od przeciwciał IgE) i nietolerancji pokarmowej (zależnej od przeciwciał IgG). Mają wspólne objawy, niekiedy zupełnie zaskakujące. Obok przewidywalnych, jak: ból brzucha, wzdęcia, biegunki, zaparcia czy nudności, obu towarzyszyć mogą: pokrzywka lub wysypka, kaszel, łzawienie oczu, katar, stany zapalne gardła. Nieoczekiwanie u osób dotkniętych alergią i nietolerancją pokarmową obserwować można: chroniczne zmęczenie, nerwowość, stany depresyjne i zaburzenia snu. Generalną różnicą pomiędzy alergią i nietolerancją pokarmową jest szybkość występowania objawów. W alergii pokarmowej reakcja określana jest jako natychmiastowa, gdyż objawy występują po upływie minut (do 2 godz.) od kontaktu z uczulającym pokarmem (alergenem). Nietolerancja pokarmowa zależna od IgG określana jest jako późna, gdyż objawia się nie wcześniej niż 24 godz. po spożyciu nietolerowanego pokarmu. Alergia pokarmowa na ogół dotyczy jednego rodzaju pokarmu i jest w zasadzie nieodwracalna, podczas gdy nietolerowanych składników pokarmu może być równocześnie wiele, a nietolerancja cofa się w wyniku diety eliminacyjnej lub rotacyjnej. Rozpoznanie obu dolegliwości na podstawie objawów bywa dodatkowo utrudnione przez nakładanie się pseudoalergicznych objawów nietolerancji pokarmowej i objawów współistniejącej reakcji alergicznej. Rozwiązanie dylematu alergia czy nietolerancja pokarmowa (zależna od IgG) znowu przynoszą badania laboratoryjne. I tym razem pomocna okazuje się morfologia. Za alergią przemawia wzrost liczby dwóch typów leukocytów: granulocytów kwasochłonnych – eozynofilii i granulocytów zasadochłonnych – bazofili. Przesłanką kolejną jest wzrost stężenia IgE całkowitej we surowicy, niekiedy znaczny, lecz na ogół mniejszy niż w przypadku choroby pasożytniczej. Wzrost stężenia IgE całkowitej sam przez się nie przesądza o alergii pokarmowej, lecz sygnalizuje jej ryzyko z prawdopodobieństwem proporcjonalnym do wysokości. Za nietolerancją pokarmową, z kolei, przemawiają wyniki badań flory bakteryjnej jelit, wykazujące zubożenie flory fizjologicznej, obecność drobnoustrojów nietypowych i chorobotwórczych. Wiadomo, że takie zmiany mikrobiomu jelita sprzyjają rozwojowi nietolerancji IgG-zależnej i podtrzymują jej trwanie. Czym jest nietolerancja pokarmowa zależna od przeciwciał IgG? Najogólniej polega na reakcji układu odpornościowego na niektóre produkty spożywcze stanowiące stały element diety. Nietolerancja IgG-zależna rozwija się, gdy w wyniku uszkodzenia błony jelit przez ostre stany zapalne, infekcje lub nieprawidłową florę jelitową dochodzi do wytworzenia zespołu nieszczelnego (przepuszczalnego) jelita (ang. leaky gut syndrome, increased intestinal permeability), upośledzającego selektywność wchłaniania jelitowego. W rezultacie, ściana jelita penetrowana jest przez nietypowe, duże peptydy powstałe w procesie trawienia pokarmu białkowego, które w warunkach prawidłowych są zatrzymywane. Peptydy te już w tkankach jelita wchodzą w kontakt z komórkami układu odpornościowego, indukując syntezę swoistych przeciwciał IgG. Przeciwciała takie w krążeniu wiążą „macierzysty” antygen dostarczany w kolejnych posiłkach, a powstające kompleksy antygen-przeciwciało wywołują objawy chorobowe nietolerancji, różne w zależności od miejsca oddziaływania kompleksów. Rozpoznanie nietolerancji pokarmowej zależnej od IgG polega na identyfikacji nietolerowanych składników pokarmowych (antygenów pokarmowych), jako tych, które stymulują odpowiednio wysokie stężenie swoistych przeciwciał IgG. Postępowanie diagnostyczne jest tym krótsze, im więcej rodzajów pokarmu – potencjalnych antygenów – można przeanalizować równocześnie. Dlatego zestawy (panele) testowe opracowywane do diagnostyki nietolerancji IgG-zależnej uwzględniają jednorazowo od kilkudziesięciu do nawet kilkuset (obecnie ponad 280) składników pokarmowych, obejmując praktycznie całe nasze menu. Wyniki badania, zwłaszcza w przypadku paneli najdłuższych, opatrywane są zaleceniami istotnymi dla wyleczenia lub łagodzenia objawów nietolerancji – schematami diety: eliminacyjnej lub rotacyjnej. Diety tego typu polegają na ograniczaniu kontaktu systemu odpornościowego chorego z nietolerowanym składnikiem pokarmu przez pełną eliminację z diety na dłuższy czas (eliminacja) lub przez jego wprowadzanie naprzemienne z odpowiednikami (dieta rotacyjne). W przypadku nietolerancji obejmującej liczne składniki pokarmowe zalecana jest konsultacja z dietetykiem lub lekarzem, który równocześnie wdroży odpowiednie leczenie przyczynowe nietolerancji, przykładowo, przywracając selektywność wchłaniania jelitowego. Na podobnych do opisanych dla nietolerancji pokarmowej zasadach opiera się zaawansowana diagnostyka alergii pokarmowej. Zasadnicza różnica polega na tym, że w przypadku alergii dokonuje się pomiarów stężenia swoistych przeciwciał IgE. Panele antygenów (zwanych alergenami) w diagnostyce alergii pokarmowych mogą być krótsze, ze względu na pewną łatwość typowania alergizujących składników diety, wynikającą z szybkości manifestacji objawów. Poza tym, jak dotąd, tylko w diagnostyce alergii, istnieje możliwość oceny swoistości przeciwciał w stosunku do fragmentów alergenów, stanowiących rzeczywistą przyczynę uczulenia, czyli tzw. alergenów molekularnych (molekularnych komponent alergenowych). Wskazujące na alergię pokarmową wyniki badań swoistej IgE zawsze powinny być przekazywane lekarzowi, który decyduje o dalszym leczeniu i postępowaniu. dr Tomasz Ochałek Źródła: ALLERGEN NOMENCLATURE WHO/IUIS Allergen Nomenclature Sub-Committee. Muraro A., Werfel T., et al. EAACI food allergy and anaphylaxis guidelines: diagnosis and management of food allergy, doi: Epub 2014 Jun 9. Kaniewska M., Rydzewska G., Choroba trzewna u dorosłych – patogeneza, manifestacje kliniczne, współistnienie z nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit i innymi chorobami o podłożu immunologicznym. Przegląd Gastroenterologiczny 2009; 4 (4): 173–177 Data publikacji online: 2009/08/28. Pomes A., Davies et al. WHO/IUIS Allergen Nomenclature: Providing a common language, Volume 100, August 2018, Pages 3-13. Bernardi D., Borghesan F., et al. Time to reconsider the clinical value of immunoglobulin G4 to foods? Clin Chem Lab Med 2008;46(5).